Perthes Hastalığı Nedir?

Perthes Hastalığı, femur başı dediğimiz uyluk en üst kısmındaki top şeklindeki kemik bölgesinin kan akımının geçici olarak duraksaması ile gelişir. Bunun sonucunda, kalça kemiğinin baş kısmında nekroz dediğimiz kemik ölümü ve akabinde yeniden ölü kemiğin uzaklaştırılıp yeni kemik oluşumu ile giden bir süreç içerisinde seyreder.

Kan temini, kemiğe oksijen ve besin sağladığı için kemik için son derece önemlidir. Kan akışının olmaması kemik hücrelerinin ölmesine neden olur. Kan akışı yeterince uzun süre kesintiye uğrarsa, kemik zayıfladığında kalçanın baş kısmı sonunda çökebilir. Vücut bu canlılığını yitiren alanı bir yandan yenilerken, bir yandan da yapım sürecindeki kemik daha yumuşak ve dayanıksız olduğu için günlük aktiviteler sırasındaki hareketleri kaldıramayıp kırılır. Uyluk başı kırık oluşmasına bağlı olarak çöker ve deforme olur. Kemiğin büyümesi işlevinden sorumlu olan kemikleşme çekirdeği uyluk başında bulunduğu için bu alana kan gitmemesi sonucunda büyüme durur ve uyluk başının deforme olduğu bacakta kısalık meydana gelir.

Perthes Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Hastalığın tam olarak nedeni bilinmemektedir. Ancak yapılan araştırmalar, aşağıda belirtilen yatkınlıkların kesin sebebi bilinmese de Perthes’e yakalanma riski oluşturduğunu ortaya koymuştur:

• Kanama, pıhtılaşma bozuklukları
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite sorunu
• Sosyo-ekonomik düzeyi düşük ülkeler
• Aile öyküsünde Perthes bulunması
• Avrupa ve Asya ırkları
• Düşük doğum ağırlığı ile doğma
• Sigara içilen ortamlarda bulunma (Pasif içici olma)

Perthes Hastalığı Hangi Yaş Grubunda Görülür?

Perthes hastalığı sıklıkla 4-10 yaş arasındaki çocuklarda görülen bir hastalıktır. Perthes hastalığı erkek çocuklarda kızlardan 5 kat daha çok görülür. Tüm nüfusu göz önüne aldığımızda 10.000 çocuktan bir tanesinde Perthes hastalığı karşımıza çıkmaktadır. %12 oranında her iki kalça birlikte etkilenmektedir. Her iki kalçanın beraber etkilendiği durumlarda Multipl Epifizyel Displazi hastalığının oluup olmadığı araştırılmalıdır.

Perthes Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Perthes hastalığının ilk belirtileri genellikle topallama veya çocuğun yürüme ya da koşma şeklinde görülen değişikliklerdir. Çocuk bu değişiklikleri fark etmeyebilir veya hissetmeyebilir. Genellikle bunu fark eden çocuğun oyun oynamasını izleyen ebeveynler olur.

Hastalığın diğer semptomları şunlardır:

• Aralıklı olarak görülen kalçada kasıkta, uylukta ve hatta dizde ağrı,
• Ağrısız topallama
• Aktivite halindeyken ağrı, dinlenirken rahatlama,
• Hastalığın ilerleyen evrelerinde bacak boy farkı,
• Kalça ekleminde sertlik veya hareketinde azalma.

Bazı çocuklar çok fazla acı hisseder veya hiç acı hissetmezler. Düşme veya başka bir yaralanma nedeniyle bir röntgen çekilene ve görüntü çocuğun bu durumdan etkilendiğini gösterene kadar Perthes hastalığı fark edilemeyebilir.

Perthes Hastalığında Tanı Nasıl Koyulur?

Topallama veya kalça ağrısı olan çocukların mutlaka uzman bir ortopedi doktoru tarafından değerlendirilmesi gereklidir. İlk istenecek tetkik direkt radyografidir (röntgen). Hastalığın erken dönemlerinde röntgende değişiklikler henüz görünmeyebilir. Çocuğun yaşı, şikayetleri, bulguları ve şikayetlerinin süresi göz önünde bulundurularak şüphelenilen olgularda MR (manyetik rezonans) incelemesi tanı koymada yardımcıdır. Bu incelemelerin ardından perthes hastalığı teşhisi koyulursa tedavi sürecinde en kısa zamanda başlanılmalı ve süreç titizlikle yönetilmelidir.

Perthes Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Perthes hastalığında tedavinin 3 ana hedefi vardır. Bunlar; şikayetlerin giderilmesi, kalça eklemi hareketlerinin tekrar kazanılması ve kalça eklem uyumunun anatomik olarak korunmasıdır.

Perthes hastalığında tedavi hastanın yaşına ve hastalığın derecesine göre değişir. Hastalık erken evrede saptandığında, eğer çocuğun kemik yaşı 6 yaşından küçük ise ve eklem hareketleri açık ise aktiviteleri kısıtlanır. Üzerine basıp yürümesine izin verilmekle birlikte sportif faaliyetlerde bulunmasına müsaade edilmez. Çocuğun ağrılarının artması durumunda istirahat önerilir ve bu sürecin sonunda ağrı ortadan kalkar.

Perthes 4 aşamada görülür. Hastalar genellikle ilk belirtilerle ikinci evrede karşılaşır ve hekime başvurur. Üçüncü evreden dördüncü evreye geçerken femur başı kemiğinin bir kısmında ya da tamamında kemik ölümü görülür. Vücut, ölü dokuların yerine yeni kemik oluşturur. Yeniden yapılandırma aşamasında tedavideki amaç; femur başını kalça ekleminin yuva kısmının içinde tutmaktır. Bu amaçla gerekli görüldüğünde birtakım cerrahi gerçekleştirilebilir. Bazı geç tanı konmuş ve ileri evrede fark edilen vakalarda da gözlem ve fizik tedavi protokolü ile tedavi tercih edilebilmekte ve çocuk büyüdüğünde cerrahi tedavilere hazırlanılmaktadır.

Perthes hastalığının tedavisi çocuğun kemik gelişimi tamamlanana kadar sürer. İyileşme sağlandıktan sonra erken erişkin yaşta bir sorun yaşanmaz. Ancak 50’li, 60’lı yaşlarda kalçada kireçlenme görülebilir.

Perthes tanısı alan çocuk eğer kemik yaşı olarak 6 yaşından küçükse ve kalça eklemi uyumu bozulmamışsa tedavinin başarısı artacaktır. Kilolu çocuklarda, kız çocuklarında, kalça ekleminde sertlik meydana gelen çocuklarda tedavi başarısı daha düşük olmakta ve daha sık oranda cerrahi müdahale gereksinimi ile karşılaşılmaktadır. Perthes hastalığının süreci yaklaşık 2-2,5 yıl kadar sürmektedir ve aile bu konuda tedavi başlangıcında bilgilendirilmelidir.