Kalça Avasküler Nekrozu Nedir?
Kalça kemiğinin baş kısmının kan dolaşımının bozulmasına bağlı beslenemediği çok ağrılı bir durumdur. Kalça başının avasküler nekrozu, kalça AVN, aseptik nekroz, kalça başının kanlanma bozukluğu olarak da adlandırılır. Avasküler nekroz durumu farklı kemiklerde de olabilir ancak en sık femur başını tutar.
Kalçada başın kanlanmasının bozulması kıkırdak altındaki kemiğin zayıflamasına ve kıkırdakta çökme oluşmasına sebep olur. Baş yuvarlaklığı yitirdikçe kalça eklemi uyumu bozulur ve kireçlenme meydana gelir. Bunun sonucu olarak kalça hareketlerinde azalma ve ağrı meydana gelir.
Erkeklerde daha sık görülür. Sıklıkla 35-50 yaş arasında görülür. %80 her iki kalça birlikte etkilenmiştir. Hastaların %3’ünde kalça hariç diğer kemiklerde de avasküler nekroz görülmektedir.
Kalça Avasküler Nekrozu Nedenleri Nelerdir?
Kalça avasküler nekrozuna sebep olan kan dolaşımı bozukluğunun sebebi tam olarak kesinlik kazanmasa da belirlenmiş bazı risk faktörleri vardır.
- Kalça ekleminin hasar alması avasküler nekroz riskini arttırır. Kalçada kaza sonucu çıkık oluşması, kalça başı kırıkları yada kırık sebebi olmayan yüksek enerjili kazalar sonucu femur başının kanlanması bozulabilir.
- Alkol kullanımı
- Uzun süreli steroid (kortizon) tedavisi
- Hematolojik hastalıklar (Lösemi, lenfoma)
- Dalgıçlardan görülen ‘’Vurgun hastalığı’’
- Orak hücreli anemi
- Pıhtılaşma bozuklukları
- Viral hastalıklar (HIV, Hepatit, CMV gibi)
- Romatizmal hastalıklar (Lupus)
- Organ nakli hastaları
Bununla beraber hastaların %37’sinde hastalığa sebep olan etken belirlenememektedir.
Kalça Avasküler Nekrozu Tanısı Nasıl Koyulur?
Başlangıçta müphem kalça ağrısı vardır. Yük verdikçe ağrı artar zamanla eklemde bozulma oluşup kalça eklem hareketleri kısıtlanır. Erken tanı koymak için kalça MR görüntülemesi çok faydalıdır. Orta/geç hastalık evresinde röntgen ile tanı konulabilir.
Kalça Avasküler Nekrozu Evreleri Nelerdir?
Radyolojik olarak en sık kullanılan Ficat-Arlet Evrelemesi, tedavinin planlanması açısından önemlidir.
Evre 1: Direkt grafiler normaldir, MRG'de avasküler nekroz vardır
Evre 2: Direkt grafilerde de skleroz ve kistler vardır
Evre 3: Nekrotik alanda subkondral kırık oluşur, hilal işareti vardır (Crescent sign)
Evre 4: Femur başında çökme ve artroz
Kalça ekleminde yapılan koruyucu cerrahilerin amacı, femur başında çökme olmadan önce hastalığın ilerlemesini durdurmaktır. Genellikle hastalığın evresi, evre 3 ya da daha ileri ise kalça koruyucu cerrahilerin başarı şansı düşüktür. Femur başında tutulan alan ne kadar küçük ve hastalık ne kadar erken evredeyse eklem koruyucu cerrahinin sonuçları o kadar iyidir.
Kalça Avasküler Nekrozu Tedavisi Nasıldır?
Tedavide özellikle hastalığın başlangıcında istirahat, ağrı kesici ilaçlar, aktivite değişiklikleri ve kalça eklem kapsülünü esnetecek egzersizler yararlı olabilir. Hastalık ilerleyici olduğu için bu ilerlemeyi yavaşlatacak cerrahi seçenekler erken evre hastalıklarda oldukça başarılı sonuç vermektedir.
Core Dekompresyon
Bu işlemde amaç kalçanın baş kısmında beslenmeye engel olan basıncı azaltmaktır. Kalçanın yanından yapılacak küçük bir kesiden kemiğe ulaşılarak kalça başına ya tek bir geniş delik yada 3-4 küçük delik açılarak beslenmeyen bölgenin basıncı azaltılır ve tekrar kanlanması beklenir. Özellikle ilk 2 evrede başarı oranı oldukça yüksek bir tedavidir ve kalçanın başı kısmının çökmesini engelleyebilir. Yaklaşık 30-45 dakika süren bir ameliyattır. Aynı gün yada 1 gün sonra hastalar taburcu olabilir. Hastalardan ameliyat sonrası 6 hafta kalçasının üzerine yük vermemesi istenir. Bu süre içerisinde hastalar koltuk değneği ile hareket edebilirler.
Kök Hücre / PRP
Çoğunlukla tek başına değil core dekompresyon işlemi ile birlikte uygulanır. Core dekompresyon işlemi uygulanan kalçada kemik içine doğru kanama olur ancak yeni kemik oluşumunu arttırmak amacıyla uygulanacak kök hücre ve PRP iyileşme oranlarını arttırmaktadır.
Kemik Grefti
Core dekompresyon ameliyatı ile birlikte vücudun bir başka bölümünden alınacak kemik dokusu, açılan delik içerisinden yerleştirilerek yeni kemik oluşumunu desteklemesi beklenir. Kök hücre uygulaması sonrası daha az tercih edilmeye başlanmıştır.
Vaskülarize (Damarlı) Fibula Grefti
Kemik grefti uygulamasına benzer, farkı fibula dediğimiz bacaktaki ince kemikten bir parçanın damarlarıyla birlikte alınıp yine core dekompresyon ile açılan deliğe yerleştirilmesidir. Başarı oranı, ancak çok tecrübeli ellerde, normal kemik greftinden biraz yüksektir. Kemiğin alındığı yerde belirli oranda hissizlik ve yara izi bırakması ve uzun ameliyat süresi gibi dezavantajları vardır.
Total Kalça Protezi
Kalça avasküler nekrozu son evreye ilerleyip eklem şekli tamamen bozulup kireçlenmeye bağlı şiddetli ağrı ve hareket kısıtlılığı günlük aktivitelerin yapılmasını imkansız bir hale getiriyorsa tercih edilmesi gereken son çare
total kalça protezi ameliyatıdır. Total kalça protezi ameliyatında hasarlı eklem yüzleri tamamen değiştirilir. Hastaya metal, seramik yada polietilen (plastik) malzemeden oluşan yeni bir eklem yüzü yapılır.
English
Arabic
