English
Arabic
Eylül 22, 2025
Kalça Protezinde Çıkık Riskini Azaltan İpuçları: Ev Düzeninden Araca Binmeye
Kalça protezi (total kalça artroplastisi) sonrası ilk haftalarda uygun hareket paternleri ve doğru çevre düzeni çıkık riskini belirgin biçimde azaltır. Aşağıdaki rehber, günlük yaşamda en çok hata yapılan noktaları posterior ve anterior cerrahi yaklaşımların öncelikleriyle birlikte, pratik adımlar halinde özetler.
Kısa özet: İlk 6–12 haftada aşırı uç pozisyonlardan kaçın, oturma yüksekliğini ayarla, bacakları aşırı içe/ dışa döndürme ve aşırı fleksiyon/ekstansiyondan kaçın. Her zaman tam yükseklikte, kontrollü hareket et.
Hangi hareketlerden kaçınılmalı?
| Yaklaşım | Kaçınılması Gereken Temel Pozisyonlar |
|---|---|
| Posterior yaklaşım en sık |
|
| Anterior yaklaşım |
|
Ev düzeni: İlk günden güvenli zemin
- Oturma yüksekliği: Dizler kalçadan daha aşağıda kalsın. Çok alçak koltuklardan kaçının; 45–50 cm ve üzeri oturak yüksekliği hedefleyin.
- Tuvalet yükseltici: İlk haftalarda çıkık riskini azaltır ve kalkmayı kolaylaştırır.
- Halı-kilim: Kaydırmaz taban kullanın; detaylı temizlikte takılma riski doğuran paspasları kaldırın.
- Yatak: Çok alçak/yumuşak yataktan kaçının; ilk 6 hafta yan yatarken dizler arasına yastık koyun.
- Ayakkabı-çorap: Uzun çorap aparatı, uzun ayakkabı çekeceği edinin; eğilerek giyinmeyin.
- Ev içi dolaşım: Dönmeniz gerektiğinde küçük adımlarla tüm vücudu çevirin; ayak/kalça sabitken gövdeyi çevirmeyin.
Oturup kalkma ve doğru oturuş
Oturma
- Dizler kalça seviyesinin altında kalsın; sandalyenin önüne çok yaklaşmayın.
- Posterior yaklaşımda bacak bacak üstüne atmayın.
- Bir şey almak için öne fazla eğilmeyin; gövdeyi dik tutun.
Kalkma
- Ayaklar omuz genişliğinde, dizler hafif açık.
- Ellerle destek alarak tek hamlede kalkın; dönmeniz gerekiyorsa ayakta dönün.
Araca binme – inme (adım adım)
- Koltuk yüksekliğini artırın (mümkünse koltuğu geriye ve yukarı).
- Sırtınız kapıya dönük oturur gibi kapının önüne yaklaşın; önce kalça sonra birlikte bacakları içeri alın.
- Posterior yaklaşımda diz kalça hizasını geçmesin; dar kapılarda küçük adımlarla pozisyon değiştirin.
- İnerken işlemi tersine yapın; önce bacaklar dışarı, sonra gövdeyi çevirerek kalkın.
Merdiven, yerden bir şey alma, günlük sık senaryolar
- Merdiven: Çıkarken “iyi bacak öne”, inerken “ameliyatlı bacak öne” kuralı (korkuluk kullanın).
- Yerden alma: Posterior yaklaşımda eğilmek yerine “golfçü hamlesi” (ameliyatlı bacak geride uzatılarak gövde hafif öne) ya da uzun saplı aparat kullanın.
- Uyku: Sırt üstü veya ameliyatlı tarafın tersi yana yatış; dizler arasına yastık.
- Cinsel aktivite: İlk 6–8 hafta aşırı fleksiyon ve iç rotasyondan kaçının; ağrısız ve kontrollü pozisyonları tercih edin.
Spor ve egzersiz: Ne zaman, hangisi?
- 0–6 hafta: Yürüme progresyonu, izometrik kalça-kaçırma, diz ekstansiyonu; yüksek fleksiyon/dönme yok.
- 6–12 hafta: Düşük etkili kardiyo (yürüyüş, sabit bisiklet, yüzme – kurallara uyarak).
- >12 hafta: Cerrah onayıyla direnç egzersizleri; yüksek etkili temas sporları çoğu hastada önerilmez.
İmplant ve cerrahiye bağlı değişkenler
Dual mobility fincanlar, büyük başlar ve doğru komponent pozisyonu çıkık riskini azaltabilir; ancak doğru hareket paternleri yine de esastır. Nöromüsküler kontrol, kognitif durum ve eşlik eden omurga/kalça morfolojileri (ör. spinopelvik dengesizlik) risk profilini etkiler. Kişisel protokolünüz cerrahınız tarafından özelleştirilmelidir.
Kırmızı bayraklar (hemen haber verin)
- Kalçada aniden “boşalma” hissi, ani ağrı ve şekil değişikliği
- Bacağı hareket ettirememe, uzama/kısalma veya dışa dönüklük artışı
- Yüksek ateş, şiddetli kızarıklık, akıntı
Uyarı: Bu rehber genel bilgilendirme amaçlıdır. Kendi ameliyat tekniğiniz ve implantlarınıza göre cerrahınızın talimatları önceliklidir.
